Μετά τα Θρησκευτικά,
στο στόχαστρο κι’ η Ιστορία(;)
* Σύμφωνα με πληροφορίες, γονείς αλλοδαπών μαθητών κατέθεσαν στη Αρχή Προσωπικών Δεδομένων αίτηση απαλλλαγής – και - από την Ιστορία...
Του Χάρη Ανδρεόπουλου *
xaan@theo.auth.gr
..Λάδι στη φωτιά που καίει για το μάθημα των Θρησκευτικών (ξανα-) ρίχνει ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ) αξιώνοντας, σύμφωνα με την χθεσινή ειδησεογραφία («Ελευθερία», 19/11/2008, σελ. 17), την επέκταση του δικαιώματος απαλλαγής από το θρησκευτικό μάθημα και για τους Ορθοδόξους (!) μαθητές... Και σαν να μην έφτανε αυτό, την ώρα που ο «Συνήγορος» επανέρχεται ...δριμύτερος για τα Θρησκευτικά, ένα άλλο, εξ ίσου (αν όχι περισσότερο) «καυτό» θέμα περί απαλλαγής φαίνεται να αρχίζει να «κυοφορείται» και συγκεκριμένα για το μάθημα της Ιστορίας, καθώς πληροφορίες αναφέρουν ότι από γονείς αλλοδαπών μαθητών στην Αθήνα κατατέθηκαν σχετικές προσφυγές στην ανεξάρτητη «Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα». Αναλυτικότερα:
Ο ΣτΠ με την υπ. αριθμ. 15595.2/14-11-2008 σύστασή του προς το υπ. Παιδείας ζητά να τροποποιηθεί η 3ης εγκυκλίος που εκδόθηκε τον περασμένο Αύγουστο από το ΥΠΕΠΘ και με την οποία επισημαινόταν ότι το δικαίωμα απαλλαγής αφορά τους «μη Ορθοδόξους μαθητές, δηλαδή τους ετεροδόξους και τους αλλοθρήσκους» και να διευκρινισθεί ...«επί το ορθόν», κατά την ερμηνευτική άποψη της νομοθεσίας από τη πλευρά του ΣτΠ, ότι «δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα δεν έχουν μόνο οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, όταν οι γονείς τους, ή οι ίδιοι – όταν είναι ενήλικοι επικαλούνται λόγους συνείδησης με υπεύθυνή τους δήλωση». (Ολόκληρo to κείμενο της σύστασης του ΣτΠ προς το ΥΠΕΠΘ στο ιστολόγιο της Ενωσης Θεολόγων, http://theologylar.blogspot.com/2008/11/blog-post_18.html)
Με τη σύστασή του αυτή ο ΣτΠ επιχειρεί να ανατρέψει εκ βάθρων την 3η εγκύκλιο, την «Θετική μεν, αλλά...», όπως γράφαμε στην «Ε» της 3ης Σεπτεμβρίου για τις διευκρινίσεις που παρείχε ρυθμίζοντας τη δυνατότητα απαλλαγής για αλλοθρήσκους και ετεροδόξους, χωρίς, όμως, να διασφαλίζει την υποχρεωτικότητα για τους Ορθοδόξους – και να που, ως προς το δεύτερο και κρίσιμο μέρος του προβληματισμού μας, (δυστυχώς) δικαιωθήκαμε...
ΑΠΟΡΙΑΣ ΑΞΙΟΝ...
Ο ΣτΠ στηρίζει το επιχείρημά του στην εκτίμηση ότι το μάθημα των Θρησκευτικών στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας διατηρεί «ομολογιακό» χαρακτήρα (κάτι που δεν είναι ακριβές), συνεπώς, βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), αλλά και αποφάσεων του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου, οι έχοντες πρόβλημα συνείδησης με τα Θρησκευτικά θα πρέπει ν’ απαλλάσσονται και μάλιστα χωρίς αιτιολόγηση καθώς το Ευρωπαϊκό δικαστήριο έκρινε αθέμιτη την αξίωση (ακόμη και αρνητική) γνωστοποίησης πεποιθήσεων ως προϋπόθεση άσκησης δικαιώματος.
Αναφορικά με τον χαρακτήρα του μαθήματος, είναι απορίας άξιον αν ο ΣτΠ έχει μελετήσει τα αναλυτικά προγράμματα, τους σκοπούς και τους στόχους τους μαθήματος των Θρησκευτικών πριν αποφανθεί. Ο χαρακτήρας και η φυσιογνωμία του μαθήματος τα τελευταία χρόνια τείνει να μην είναι – και δεν είναι – κατηχητικός και ομολογιακός, αλλά γνωσιακός και παιδαγωγικός. Το μάθημα έχει εν μέρει τη βιωματική του διάσταση, καθώς έχει ως επίκεντρο τη θρησκευτική παράδοση της χώρας - η οποία υποστασιάζεται στην ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία – αλλά, κατά βάση και κυρίαρχα έχει γνωσιολογικό χαρακτήρα, με ευρύτερη παιδευτική αξία, αφού και για τις λοιπές χριστιανικές ομολογίες και τ’ άλλα θρησκεύματα ενημερώνει (σε Γυμνάσιο – Λύκειο, αλλά από πέρυσι και στην ΣΤ’ Δημοτικού!) και αποβλέπει γενικότερα στην ενημέρωση των μαθητών για το θρησκευτικό φαινόμενο και ειδικότερα στη κατανόηση της θρησκευτικής διάστασης των επιμέρους θεμάτων της ζωής, καθώς και για τις επιδράσεις του θρησκευτικού πιστεύω στα μνημεία του πολιτισμού. Ο χαρακτήρας του μαθήματος δεν είναι μονοδιάστατος, ούτε μονόπλευρος, αφού ο τρόπος που διδάσκεται δεν είναι απολογητικός.
Και τα νέα βιβλία Θρησκευτικών του Γυμνασίου αξιολογήθηκαν θετικά από τη συντριπτική πλειοψηφία του επιστημονικού κόσμου. Ενδεικτικώς αναφέρουμε τη θετική κρίση που έχει εκφράσει με σχετική ανακοίνωσή του το τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ (http://web.auth.gr/theo/Letter%20_21_12_06.pdf.), το οποίο κάθε άλλο παρά για «συντηρητικό» θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί. «Τα νέα βιβλία Θρησκευτικών, στη μορφή και το περιεχόμενό τους, είναι τα επιτυχέστερα όλων όσων μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει…», τονίζει το τμήμα Θεολογίας στο (από 21ης/12/2006 και υπογραφόμενο από τον τότε πρόεδρο, καθηγητή κ. Μιλτ. Κωνσταντίνου.
TI MEΛΛΕΙ ΓΕΝΕΣΘΑΙ;
Τι μέλλει γενέσθαι από δώ και πέρα; Kατ’ αρχήν να υπενθυμίσουμε ότι ο ρόλος του ΣτΠ είναι καθαρά συμβουλευτικός. Για τα χαρακτηριστικά του κάθε μαθήματος - συνεπώς και των Θρησκευτικών - στο πρόγραμμα του σχολείου, την ευθύνη έχει η εκλεγμένη κυβέρνηση, ασκώντας την δια του αρμοδιου υπουργείου - και εν προκειμένω δια του υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων. Και οφείλουμε να υπενθυμίσουμε (με κάθε σεβασμό προς το θεσμικό ρόλο του ΣτΠ) ότι θεσμοθετημένος επιστημονικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας για παρόμοια θέματα είναι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (ανεξάρτητη δημόσια υπηρεσία υπαγόμενη κατ' ευθείαν στον εκάστοτε υπουργό Παιδείας) και όχι ο ΣτΠ.
Αναφορικά με την άποψη ότι απαλλαγή θα πρέπει να δικαιούνται πάντες οι επικαλούμενοι "λόγους συνειδήσεως", ακόμη και οι Ορθόδοξοι, νομίζουμε ότι είναι τουλάχιστον αντιφατικό, π.χ., κάποιος από τη μία να δηλώνει ορθόδοξος χριστιανός κι' απ' την άλλη να επικαλείται πρόβλημα "συνείδησης" στη παρακολούθηση του (θρησκευτικού...) μαθήματος. Μια τέτοια πράξη δεν αποτελεί αυτοαναίρεση (ή να πούμε διχασμό;..) της προσωπικότητας; Δεν συνιστά κοροϊδία προς το σχολείο, προς τη κοινωνία και σε τελική ανάλυση προς τον ίδιο τον εαυτό εκείνου/-ης που από εκτός αιθούσης δηλώνει χριστιανός και εντός αιθούσης …συνειδησιακά προβληματισμένος με το θρησκευτικό μάθημα; Τι θα πράξει, λοιπόν, ο υπουργός Παιδείας: το πιο πιθανό είναι να αφήσει τη σύσταση του ΣτΠ στο συρτάρι του – αν και ουδείς μπορεί να αποκλείσει μια δυναμική «απάντηση» του Ευρ. Στυλιανίδη προς την αντίθετη - με αυτή που υποδεικνύει ο ΣτΠ – κατεύθυνση, δηλαδή με την έκδοση 4ης εγκυκλίου με την οποία θα διασφαλίζεται η υποχρεωτικότητα του μαθήματος για τους Ορθοδόξους μαθητές. Με μια τέτοια κίνηση είναι βέβαιο ότι διασφαλίζεται και το πολιτικό όφελος που θα εισπράξει και ο υπουργός και η κυβέρνηση.
ΑΠΑΛΛΑΓΗ KI ΑΠΟ “ΙΣΤΟΡΙΑ”;
Την ώρα που το θέμα με τα Θρησκευτικά (ξανα-) «φουντώνει», στον ορίζοντα φαίνεται ν’ ανοίγει κι’ άλλο ...«μέτωπο», αυτή τη φορά με το μάθημα της Ιστορίας. Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα για το μάθημα των Θρησκευτικών που πραγματοποιήθηκε προσφάτως στο Βόλο, η είδηση που βγήκε δεν αφορούσε εξελίξεις σχετικές με το μάθημα των Θρησκευτικών, αλλά μ’ άλλο μάθημα – και συγκεκριμένα αυτό της Ιστορίας... Την είδηση (παραλληλίζοντάς την με το συναφές θέμα της απαλλαγής απ' τα Θρησκευτικά) μετέφεραν σε θεολόγους καθηγητές των ν. Μαγνησίας και Λάρισας έγκριτοι επιστήμονες, που ήταν εισηγητές στη ημερίδα και οι οποίοι επικαλούμενοι έγκυρες πηγές από κύκλους πανεπιστημιακών της Αθήνας, ανέφεραν ότι προ ημερών κατατέθηκαν στην «Αρχή προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» αιτήσεις αλλοδαπών που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα και οι οποίοι, δια των υποβληθεισών αιτήσεών τους, ζητούν να δοθεί στα παιδιά τους, που φοιτούν σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το δικαίωμα της απαλλαγής από τη παρακολούθηση του μαθήματος της Ιστορίας, για λόγους «συνείδησης», όπως ακριβώς συμβαίνει με το μάθημα των Θρησκευτικών...
Η εξέλιξη αυτή, μετά τα διαδραματισθέντα κατά τη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού με το θρησκευτικό μάθημα, λίγο – πολύ θεωρήθηκε αναμενόμενη. Και η αφορμή φαίνεται να έχει παρόμοια επιχειρήματα του τύπου: «ζητούμε απαλλαγή απ’ θρησκευτικά διότι το μάθημα έχει ομολογιακά χαρακτηριστικά, έχει ως βάση την ορθόδοξη διδασκαλία, ενώ θά’ πρεπε νά’ χει θρησκειολογικό προσανατολισμό, κλπ.» και «ζητούμε απαλλαγή απ’ το ιστορικό μάθημα διότι έχει ελληνοκεντρικά χαρακτηριστικά, διακρίνεται από υποκειμενισμό στην προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, ενώ θά’ πρεπε να τα προσεγγίζει ουδέτερα, κλπ.».
Υπενθυμίζουμε ότι με συστάσεις αυτής της Αρχής και εκείνης του Συνηγόρου του Πολίτη, εκδόθηκε η πρόσφατη εγκύκλιος βάσει της οποίας η αίτηση απαλλαγής – «συνειδήσεως» ένεκεν - δεν πρέπει να συνοδεύεται από κάποια εξήγηση (όπως ίσχυε μέχρι πρότινος με την εγκύκλιο Γκεσούλη). Πιθανότατα δε και για το θέμα της Ιστορίας οι εν λόγω Αρχές να κάνουν δεκτές τις προσφυγές και να συστήσουν στο ΥΠΕΠΘ τη παραχώρηση του δικαιώματος απαλλαγής (και εδώ με την επίκληση λόγων «συνειδήσεως», κλπ.).
* Εννοείται, όμως, ότι σε κάθε περίπτωση - και αν, τελικώς, προκύψει ζήτημα καθώς όλα είναι υπό διερεύνηση - τον τελευταίο λόγο για την διατήρηση της υποχρεωτικής διδασκαλίας – και – του ιστορικού μαθήματος τον έχουν, όχι οι Ανεξάρτητες Αρχές («Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων» και «Συνηγόρου του Πολίτη», των οποίων ο ρόλος, όπως προαναφέραμε, είναι καθαρά συμβουλευτικός), αλλά η κυβέρνηση. Η οποία, με τα Θρησκευτικά τα έκανε, κατά το κοινώς λεγόμενο, «μαντάρα»... Θα πήρε άραγε το «μάθημά» της έτσι ώστε να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη - και - με το μάθημα της Ιστορίας; Μακάρι...
* O Xάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, συνεργάτης του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM), καθηγητής Β/βάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο και Λύκειο Αρμενίου) και Γ.Γ. της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας
Aναδημοσίευση: Ιστοσελίδες:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου