Προς νέους Θεολόγους, μ΄αφορμή τη περίπτωση της Μονής Βατοπεδίου: "Κάτι δεν πάει καλά - και ευθύνη έχουμε όλοι"

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

ΤΟΥ Α.Π.Θ.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟ,

Μ' ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ

ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ:



"Η αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων αγγίζει

τις ιερότερες παραμέτρους της Ορθοδοξίας"


* "Τα γεγονότα δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά - και ευθύνη έχουμε όλοι", τονίζει ο κ. Βασιλειάδης

* Eπιστημονικό εργαστήριο με θέμα την θεολογική προσέγγιση της οικονομικής κρίσης, οργανώνει για τον προσεχή Μάϊο το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ι. Μ. Δημητριάδος *

Πολλαπλά θεολογικά μηνύματα για θέματα της επικαιρότητας, όπως π.χ. για την υπόθεση της Μονής Βατοπεδίου, περιείχε η ομιλία του προέδρου του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, καθηγητή δρα Πέτρου Βασιλειάδη, κατά τη διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας των νέων πτυχιούχων, τη Τρίτη, 4/11/2008:

"Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πτυχιούχοι της θεολογικής επιστήμης.
Ευφρόσυνη και συμβολική η σημερινή μέρα, κατά την οποία συντελείται η επίσημη αυτή τελετή της επιβράβευσης των κόπων σας. Ευφρόσυνη για όλους μας, δασκάλους, γονείς, τελειόφοιτους – και οσονούπω πτυχιούχους – αφού ύστερα από έναν επίπονο αγώνα για την οικείωση της γνώσης και της αλήθειας – και θέλω να πιστεύω και της αρετής – αξιώνεστε σήμερα του πτυχίου της Θεολογίας. Μιας επιστήμης που δικαίως χαρακτηρίζεται ως η «ακροτάτη των επιστημών» – και θα πρέπει να περηφανεύεστε γι’ αυτήν – αλλά και της οποίας το γνωστικό αντικείμενο, δηλ. η θεολογία, αποτελεί την κριτική και προφητική συνείδηση της Εκκλησίας.

Σε λίγο θα ορκιστείτε να υπηρετήσετε την επιστήμη, τον άνθρωπο, αλλά και την Εκκλησία. Όπως έχετε μάθει, η Εκκλησία ούτε ιδεολογία είναι, ούτε μουσείο διατήρησης της παράδοσης, ούτε ευαγές φιλανθρωπικό ίδρυμα, ούτε σανατόριο ψυχών. Το σωστικό της έργο το επιτελεί όχι με εκείνα που συνήθως πράττει, ούτε με εκείνα που ως επί το πλείστον λέγει ή πρεσβεύει, αλλά κυρίως με αυτό που είναι. Αυτό το «είναι», με άλλα λόγια αυτή η ταυτότητα και η αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά το όραμα ενός καινούριου κόσμου, διαφορετικού από το φθαρτό και συμβατικό στov οποίο ζούμε, το όραμα δηλαδή της προσδοκώμενης Βασιλείας του Θεού.

Το όραμα όμως αυτό πέρα από προσδοκώμενη στα έσχατα πραγματικότητα αποτελεί εν ταυτώ και χειροπιαστή ιστορική οντότητα, εναλλακτική πρόταση ζωής, υπέρβαση της καθημερινότητας και της φθαρτότητας, τις οποίες φυσικά εκφράζει η συμβατική ζωή. Αυτή την εναλλακτική πρόταση ζωής η Εκκλησία οφείλει να την εκφράζει αυθεντικά στο εσωτερικό της, στη λατρεία δηλαδή και τη δομή της. Κατά δεύτερο όμως και κύριo λόγo oφείλει vα τηv μεταλαμπαδεύει προς τα έξω, να την καταθέτει με άλλα λόγια ως ζωντανή μαρτυρία στov κόσμο. Εκκλησία χωρίς αυτή την ιερή αποστολή απλούστατα δεν είναι Εκκλησία. Μπορεί να είναι ίδρυμα, ή οτιδήποτε άλλο, δεν είναι Εκκλησία. Όσο και αν σε πολλούς φαίνεται παράδοξο η Εκκλησία δεν υπάρχει για τov εαυτό της αλλά για τov κόσμο. Οι δύο πτυχές αυτής της μαρτυρίας της Εκκλησίας, oι δυο τομείς δράσης, είναι η ιεραποστολή και η θεολογική εκπαίδευση. Και τους δυο αυτούς τομείς καλείστε από σήμερα να διακονήσετε.

Η σημερινή όμως μέρα είναι ταυτόχρονα και συμβολική, θα έλεγα μάλιστα και μαρτυρική. Αν η παράδοσή μας σας κάνει περήφανους και αισιόδοξους, έτοιμους για τον αγώνα τον καλό, η σημερινή κοινωνική – αλλά δυστυχώς και θρησκευτική – συγκυρία ασφαλώς σας κάνει σκεπτικούς. Και πρώτα-πρώτα η έξοδός σας στο στίβο της ζωής σας φέρνει αντιμέτωπους με μια καλπάζουσα οικονομική κρίση. Ταυτόχρονα η επίσημη ενασχόλησή σας με τη δημόσια εκπαίδευση αρχίζει κιόλας να αντιμετωπίζει την διαρκή αμφισβήτηση της αξίας της θρησκευτικής εκπαίδευσης, στην περίπτωση του μαθήματος των Θρησκευτικών στη δημόσια εκαίδευση. Και το κυριότερο, η αυτόνομη παρέμβασή σας στο χώρο της Ορθόδοξης χριστιανικής μαρτυρίας έρχεται βασανιστικά αντιμέτωπη με την αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων που έχουν αγγίξει τις ιερότερες παραμέτρους της Ορθοδοξίας. Αναφέρομαι ασφαλώς στην περίπτωση της Μονής Βατοπεδίου. Όλα αυτά πιστοποιούν πως κάτι δεν πάει καλά και πως όλοι μας φέρουμε ευθύνη.

Η επιστήμη στην οποία εκπαιδευτήκατε, σας δίδαξε ότι η Εκκλησία, στην αυθεντική τουλάχιστον Ορθόδοξη έκφρασή της, επιτελεί σωστά την αποστολή της, όταν όλοι οι ιστορικοί παράγοντες που την συναποτελούν, ο μοναχισμός, η επιστημονική θεολογία, η ποιμαίνουσα και διοικούσα εκκλησία, ο ευσεβής λαός κλπ., συμβάλλουν αρμονικά στη διαμόρφωση της λειτουργίας της ως ζωντανού οργανισμού.

Στο Τμήμα Θεολογίας μάθατε ότι ο μοναχισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιζητεί δύναμη «την εκ του κόσμου τούτου», είτε οικονομική είναι αυτή, είτε αυτάρεσκα εισαγγελική και καταγγελτική των όποιων συνοδικά αποφασισμένων θέσεων και αποφάσεων της επίσημης Εκκλησίας, είτε επηρεασμού – ακόμη και θεολογικού – της διακονούσης τον κόσμο μαχόμενης Εκκλησίας και θεολογίας. Ο υγιής μοναχισμός οφείλει να λειτουργεί ως η διαρκής υπόμνηση του εσχατολογικού της οράματος, και επομένως μετά βδελυγμίας οφείλει να απορρίπτει την όποια απόκτηση δύναμης και ισχύος, αφού «ουκ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν».

Στα χρόνια που σπουδάζατε κοντά μας μάθατε ότι η θεολογία δεν μπορεί να μετατρέπεται σε ιδεολογία, ή – ακόμη χειρότερα – να παραμένει απαθής στα εργαστήρια παραγωγής γνώσεως, χωρίς ευαισθησία για για την περιρρέουσα κοινωνική πραγματικότητα. κυρίως να κάνει πως δεν καταλαβαίνει πόσο δαιμονικό και αντίθετο προς τις χριστιανικές αρχές είναι το παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αν η Εκκλησία, σε παγκόσμιο φυσικά επίπεδο, λειτουργούσε με βάση τη διδασκαλία του Ναζωραίου δεν θα υπήρχαν σήμερα ούτε το άδικο κεφαλαιοκρατικό σύστημα που κατασπατάλησε τα υλικά αγαθά της κτιστής δημιουργίας στα λαίμαργα και αδηφάγα θησαυροφυλάκια της πλουτοκρατίας, αφού ο θεσμός της ατομικής ιδιοκτησίας αντιστρατεύεται τη βασική χριστιανική θέση «του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής», της ασκητικής αντίληψης της Ορθοδοξίας περί της οικονομίας της επάρκειας: «ο το λίγον ουκ ηλαττώνησε και ο το πολύ ουκ επλεόνασεν»

Στο Τμήμα Θεολογίας μάθατε ότι ο μόνος θεματοφύλακας της Ορθόδοξης παράδόσής μας είναι ο ευσεβής λαός. ούτε οι μεγαλόσχημοι κληρικοί, ούτε εμείς οι θεολόγοι, ούτε πολύ περισσότεροι οι μοναχοί, δεν μπορούν να μονοπωλούν τη βασική αυτή αποστολή της Εκκλησίας. Στα θρανία που από σήμερα εγκαταλείπετε μάθατε – και φυσικά θα κληθείτε να το υπερασπιστείτε με κόστος – πως όλοι οι παραπάνω φορείς, ο καθένας με το μέρος του χαρίσματός του, αποτελούν την Εκκλησία ως το σώμα του ζώντος Χριστού. Με έμφαση από όλους μας τονίστηκε πως η ποιμαίνουσα και διοικούσα Εκκλησία – την οποία μερικοί από σας θα υπηρετήσετε – δεν είναι παρά η συνισταμένη και συντονίζουσα την καθημερινή μαρτυρία της Εκκλησίας, προκειμένου να επιτελεστεί αξιόπιστα και αποτελεσματικά το σωστικό της έργο. Κανείς από τους ανωτέρω φορείς δεν μπορεί αυτάρεσκα και εγωιστικά να οικειοποιείται το σύνολο της μαρτυρίας της Εκκλησίας.

Ελπίζω πως κατά την τετραετή και πλέον εκπαίδευσή σας στο Τμήμα Θεολογίας, που από σήμερα γίνεται η alma mater σας, έχετε πάρει ικανά εφόδια, ώστε να ακολουθήσετε την οδό του διαλόγου και όχι του φανατισμού, τα ιδεώδη της συμφιλίωσης και της ανεκτικότητας και όχι της αδιαλλαξίας και εχθρότητας απέναντι σε όσους έχουν διαφορετικά πιστεύματα, αλλά και όσους απλά έχουν επιλέξει τα δύσβατα μονοπάτια της αθεΐας, της πάλης δηλαδή με το Θεό, κατά την πολύ εύστοχη βιβλική εικόνα.

Απέναντι σ’ αυτήν, λοιπόν, την κοινωνία, που χρειάζεται τη νηφάλια ανθρώπινη πνευματική φωνή σας, καλείστε να κηρύξετε όχι τη ρομαντική επιστροφή σε ένα δήθεν ιδανικό παρελθόν, ούτε να υπηρετήσετε ξεπερασμένες αξίες, αλλά να αρθρώσετε λόγον ελπίδας, την αύρα δηλαδή του παναγίου ζωαρχικού Πνεύματος.

Καλείστε, να γίνετε “φως του κόσμου” και “αλάτι της γης”. Οι σπουδές σας όλα αυτά τα χρόνια στο Τμήμα Θεολογίας σας έχουν εφοδιάσει με όλα τα απαραίτητα μέσα για να φέρετε σε πέρας αυτή σας την αποστολή. Σε σας εναπόκειται να αξιοποιήσετε τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκτήσατε εδώ, και να ανταποκριθείτε στο ρόλο που από σήμερα σας ανατίθεται. Οι ευχές και οι προσευχές όλων μας, όλων των καθηγητών σας, θα σας συνοδεύουν σε κάθε σας βήμα. Καλή επιτυχία".

* Πρόκειται για πληροφορία από έγκυρες πηγές, η οποία σύντομα θα λάβει και τη μορφή της επίσημης ανακοίνωσης. Το Τμήμα Θεολογίας με τις κινήσεις του αυτές αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο που μπορεί - και πρέπει - να διαδραματίσει η θεολογική επιστήμη στα ανθρώπινα προβλήματα υποδεικνύοντας λύσεις βασισμένες στο Ευαγγέλιο. Η θεολογία ειδικά στις μέρες μας οφείλει να "εισβάλλει" στην ανοικτή κοινωνία και να ασχοληθεί με δραστηριότητες και πράγματα που δεν περιορίζονται στα στενά εκκλησιαστικά δεδομένα, αλλά προκαλούν ένα ευρύτερο ενδιαφέρον. "Η θεολογία", όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ, μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου (Κρήτης) κ. Ανδρέας Νανάκης, "δεν υπάρχει για να αναπαράγει αντιγραφικώς μόνο ή για να μιμείται τα σπουδαία επιτεύγματα του παρελθόντος, αλλά κυρίως για να αναδεικνύει τη δυναμική του νοήματός τους. Γι' αυτό καλείται να αναζητεί διαρκώς το νέο, ως συνάρτηση της δυναμικής της αλλά και των εκάστοτε νέων αιτημάτων της ζωής" ("Δόγμα και Ζωή του Ορθοδόξου Χριστιανού", περιοδ. "Ορθοδοξία", εκδ. Οικουμενικού Πατριαρχείου, τ. 2002 - Γ', σελ. 531) - Χάρης Ανδρεόπουλος