Πρόταση για διέξοδο

Εκπαιδευτική Παρέμβαση Αχαΐας *

(Μέλος του Δικτύου των Παρεμβάσεων):


Τα Θρησκευτικά, οι τρείς

εγκύκλιοι και η διέξοδος


Το μάθημα των θρησκευτικών, ο χαρακτήρας του και η φυσιογνωμία του είναι αποτέλεσμα μιας ερμαφρόδιτης ιδεολογίας - του «ελληνοχριστιανισμού» - η οποία ουσιαστικά ελάχιστη σχέση έχει με τον διαχρονικό πολιτισμό στην ανατολική Μεσόγειο. Το (ομολογιακό) μάθημα των θρησκευτικών είναι δημιούργημα των δυτικών χριστιανικών «ομολογιών», γι’ αυτό και προωθήθηκε αμέσως με τη δημιουργία τού βαυαρικού κράτους στη χώρα μας, μετά την επανάσταση του ‘21.

Στη σημερινή φάση που τα εθνικά κράτη περνούν στην «Ευρωπαϊκή – καπιταλιστική – ολοκλήρωση», τέτοιες ιδεολογίες δεν έχουν νομιμοποιητική βάση. Έτσι ερμηνεύεται η «επίθεση» που δέχεται και το μάθημα με τις συνεχόμενες εγκυκλίους περί απαλλαγών από το 2000 και εξής. Τρία σημαντικά συνέδρια θεολόγων έχουν αναδείξει το ζήτημα (άνοιξη 1999 έως άνοιξη 2000) με στόχο ένα ενιαίο μάθημα άλλου τύπου (μη μονοφωνικό - μη κατηχητικό), έτσι ώστε να μην έχει νόημα το δικαίωμα της απαλλαγής για λόγους «θρησκευτικής συνείδησης». Η άποψη αυτή έχει πολλούς υποστηρικτές στο χώρο της εκπαίδευσης και της θεολογίας, αλλά και πολλούς πολέμιους από μια φονταμενταλιστική σκοπιά.

Οι τρεις τελευταίες εγκύκλιοι προήλθαν από μια κυβέρνηση η οποία ξάφνιασε ακόμα και αυτούς ακόμα τους ψηφοφόρους της. Μελετώντας κανείς προσεκτικότερα τις πρόσφατες εγκυκλίους (10-07-2008, 04-08-2008 και 26-08-2008) και αναλύοντας τις συνέπειές τους στη λειτουργία του σχολείου, μπορεί να αντιληφθεί τον αποσπασματικό και προσχηματικό τους χαρακτήρα. Οι εγκύκλιοι όμως είναι και οι τρεις παρούσες, αλληλοσυμπληρούμενες και δημιουργούν μαζί τοπίο σύγχυσης, το οποίο σύντομα μπορεί να εξελιχθεί σε εκρηκτικό, αν στο μεταξύ δεν υπάρξει άμεση στρατηγική για ένα ενιαίο μάθημα θρησκευτικών (α) και οι απαιτούμενες προσωρινές διορθώσεις (β).

Ποια προβλήματα προκαλούν οι τρεις εγκύκλιοι:

α) Θέτουν θέμα απαλλαγής «για λόγους συνείδησης» και όχι «θρησκευτικής συνείδησης». Επομένως ανοίγουν «τον ασκό του Αιόλου» για την απαίτηση στο δικαίωμα της απαλλαγής και από άλλα μαθήματα, όπως Ιστορία, Γλώσσα, Κοινωνική & Πολιτική Αγωγή, Αρχαία Ελληνικά, κλπ. Στο σημείο αυτό ας συνυπολογίσουμε και τις συνέπειες των πρόσφατων προτάσεων του ΕΣΥΠ (κατάργηση δευτερευόντων μαθημάτων).

β) Η τρίτη εγκύκλιος υποχρεώνει τους απαλλασσόμενους μαθητές (ετερόδοξους και αλλόθρησκους) να παρακολουθούν άλλα μαθήματα, π.χ. νέα ελληνικά, εμπλέκοντας σχεδόν όλες τις ειδικότητες σε επικοινωνιακού τύπου «ενισχυτική διδασκαλία» και τους καθηγητές σε περίεργες «συμπληρώσεις ωραρίου» ή υπερωρίες! Αφήνει όμως χωρίς «ενισχυτική» τους άθρησκους, άθεους, αδιάφορους, κλπ, αλλά και τους τυπικά, πολιτισμικά ή ουσιαστικά ορθόδοξους μαθητές, που δύνανται να ζητήσουν απαλλαγή χωρίς αιτιολόγηση.

γ) Ρίχνει «στάχτη στα μάτια» σε όσους θέλουν να βλέπουν το ποτήρι «μισογεμάτο», συναδέλφους, γονείς, μαθητές, κλπ. Ουσιαστικά αναθέτει ένα δύσκολο έργο ερμηνείας των εγκυκλίων στους διευθυντές των σχολείων, εάν κάποιοι μαθητές/γονείς ζητήσουν απαλλαγή και δεν θέλουν «ενισχυτική διδασκαλία». Επίσης υποχρεώνουν σε έμμεση υποχρεωτική αποκάλυψη της θρησκευτικής τους ταυτότητας σε όσους μαθητές θελήσουν να παρακολουθήσουν το μάθημα.

Τρεις δρόμοι για το μάθημα

Στην παρούσα φάση και λόγω της ανάπτυξης πολυπολιτισμικών χαρακτηριστικών στην ελληνική κοινωνία «ευρωπαϊκού τύπου», τρεις δρόμοι ανοίγονται για το μάθημα:
α) ένα μη μονοφωνικό – μη κατηχητικό μάθημα σε τέτοιο βαθμό, που να μη τίθεται ζήτημα απαλλαγής και θα είναι υποχρεωτικό για όλα τα παιδιά (πρόταση θεολογικού τμ. ΑΠΘ, ΔΣ ΟΛΜΕ, κ. α)

β) ένα κλειστό, ομολογιακό, κατηχητικό, μονοφωνικό μάθημα για τα παιδιά κάθε θρησκευτικής κοινότητας ξεχωριστά, άρα και προαιρετικό (χώρες Δυτ. Ευρώπης).

γ) η πλήρης κατάργηση του μαθήματος, πρόταση που έχει υποστηριχθεί δημόσια μέχρι τώρα μόνο από το ΠΑΜΕ εκπαιδευτικών.

Προτείνουμε

Εμείς στο πλαίσιο ενός ενιαίου σχολείου (όπου πιθανά δεν θα υπάρχει η σημερινή μορφή των μαθημάτων) προτείνουμε τη σπουδή στον πολιτισμό του θρησκευτικού φαινομένου και θρησκειών εν γένει, αλλά και ειδικότερα στην αισθητική, την κοινωνιολογία, τη φιλοσοφία και θεολογία των βιβλικών θρησκειών της ευρύτερης περιοχής μας.

Ειδικότερα:

1. Για όσο καιρό θα υφίσταται η φύση των ξεχωριστών μαθημάτων, θεωρούμε ότι το μάθημα πρέπει να είναι υποχρεωτικό για όλα τα παιδιά και να έχει μια ενιαία μορφή «πολιτισμικής θρησκειολογίας»: «…το οποίο θα προσεγγίζει κριτικά και επιστημονικά το φαινόμενο της θρησκείας στην κοινωνιολογική, ιστορική, αισθητική, πολιτιστική και πολιτική του διάσταση…». Το μάθημα θα πρέπει να λαμβάνει κεντρικά υπόψη την ηλικία των μαθητών, το θρησκευτικό πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μεσογείου, της Ευρώπης, την ιστορική εξέλιξη του φαινομένου, την ύπαρξη μεταναστών, προσφύγων, μειονοτήτων, κλπ.

2. Για φέτος προσωρινά και μέχρι να πάμε σε νέο αναλυτικό πρόγραμμα, να υπάρξει 4η εφ’ όλης της ύλης εγκύκλιος, όπου:

α) Οι όποιες απαλλαγές θα γίνονται για λόγους «θρησκευτικής συνείδησης».

β) Οι απαλλαγέντες να παρακολουθούν προσωρινό μάθημα πολιτισμικής θρησκειολογίας με
ειδικό αναλυτικό πρόγραμμα.

3. Τίθεται με επίταση το ζήτημα του ριζικού διοικητικού διαχωρισμού του αστικού καπιταλιστικού κράτους από τη θεσμική εκκλησία, με ό,τι βεβαίως αυτό συνεπάγεται.

Πάτρα 18-09-2008

* http://paremvasi-axaias.org/