Ανθομολογία ή νόστος για μια απωλεσθείσα ορθόδοξη εκκλησιολογία

Του Κώστα Νούση,

Φιλολόγου - θεολόγου ΑΠΘ

Ήταν ένα ανοιξιάτικο πρωινό, όταν δυο κληρικοί της Λάρισας με κάλεσαν, κατά βάσιν ανυποψίαστο περί του τι έμελλε συμβήναι, να τους μεταφέρω με το αυτοκίνητό μου σε μια παρασυναγωγή ενισταμένων κληρικολαϊκών κατά του «οικουμενισμού». Απεδέχθην εκ καλής μάλλον περιεργείας προς αυτοψίαν των εργασιών τους, ώστε να μην αδικώ εξ αγνοίας κανένα στις κρίσεις μου -μακράν απ’ εμού και η παραμικρή υποψία εμπαθείας και προκατάληψης – και ειδικότερα για να ακούσω από κοντά τον παπα Γιώργη το Μεταλληνό, τον οποίο θεωρώ δεινό θεολόγο. Στο τέλος των εργασιών της σύναξης και για λόγους ευγενείας έγραψα το όνομά μου σε δοθέν χαρτί καταγραφής στοιχείων ταυτότητος εκάστου, όπως όλοι οι παριστάμενοι, πράγμα που θεωρήθηκε ως υπογραφή συμφωνίας με το κείμενο της ομολογίας. Δεν εκτίμησα το συνταχθέν κείμενο δογματικώς ελλιπές ή λανθασμένο αλλά καταδικάζω εκ των υστέρων το πνεύμα των συνταξάντων αυτό να επιδιορθώσουν την εκκλησιαστική κατ’ αυτούς κατεδάφιση ακαίρως και ακόμψως. Πάνω από όλους φυσικά καταδικάζω εμαυτόν για την «ευγενική μου διάθεση» που δε με άφησε να σηκωθώ εκείνη τη στιγμή και να διαμαρτυρηθώ κατά δοκητών σωτήρων της εκκλησίας μας… Τουλάχιστον έζησα από κοντά τα γεγονότα, ώστε να κρίνω πιο αντικειμενικώς.

Η διολίσθηση σε εκκλησιολογικώς επικίνδυνες ατραπούς είναι τόσο εύκολη και συχνή, όπως διαπιστώνει κανείς με μια γρήγορη αναδρομή στην εκκλησιαστική ιστορία. Αντιθέτως η επίτευξη της εν Χριστώ ενότητος είναι το ποθούμενο και το επιδιωκόμενον τέλος και κατά τη ρητή αναφορά στις λειτουργικές αιτήσεις. Μάλιστα η ευκολία με την οποία διαπράττεται κάθε διολίσθηση, άρα και αυτή, μαρτυρεί το δαιμονικό της χαρακτήρα, σε αντίθεση με την κοπιώδη και μετά πειρασμών πραγμάτωση των αρετών και των πνευματικών έργων.
Η πλειοδοσία της ορθοδοξίας από κατά δόκησιν μεσσίες είναι συνάμα τόσο αστήρικτη επί των πραγμάτων όσο και προκλητική και προσβλητική για τη συνείδηση των υπολοίπων πιστών, που αυτομάτως επέχουν θέση μειοδοτών. Οι αποσχιστικές τάσεις που είναι η άμεση συνέπεια αυτών των κοσμοθεωριών προσκρούουν στην εντολή της κατά Χριστόν κενωτικής αγάπης και τις εκκλήσεις των Αγίων (βλέπε Χρυσόστομο προς υποστηρικτές του: «ίνα μη σχισθή η εκκλησία»).

Η ταπεινή οδός της υπακοής συνιστά τον ασφαλέστερο δρόμο για τον Θεό. Τον δρόμο άλλωστε που ο ίδιος υπέδειξε «γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου». Υπακοή πού όμως; Στην ορθώς νοουμένη ορθόδοξη παράδοση και όχι στην αυθαίρετη ερμηνεία και ιδιοχρησία της. Έλεος πια με την καπήλευση του όρου “παραδοσιακοί” από ενίους ορθοδοξολογούντες! Υπακοή πρωτίστως στην εντολή της αγάπης και της αγιότητας που εγκατελείφθησαν χάριν φανταστικών και μη «βαρβάρων». Το καλώς κεκρυμμένο πνεύμα πλάνης ελλοχεύει πίσω από τα προαναφερθέντα κινήματα εξόδου από το εκκλησιαστικό σώμα. Οι σωματοφύλακες του Θεού, οι «ζορό» των αδυνάτων και πενήτων πιστών και οι νεοφανέντες σούπερ ορθόδοξοι ήρωες, ρασοφόροι και μη, διέπονται από εγκαλούμενη εκκλησιολογική τοποθέτηση και προφανώς δεν έχουν θέση ανάμεσα σε μας τους κοινούς θνητούς. Αλλά δε χρειάζεται υποστυλώματα η εκκλησία μας, διότι ερείδεται επί της αρραγούς πέτρας, «η δε πέτρα ην ο Χριστός» (Α’ Κορ. ι’ 4).

«Είναι προτιμότερο να είσαι αμαρτωλός εντός εκκλησίας παρά άγιος εκτός αυτής». Φοβερός λόγος που δεν ακούγεται εύηχα στα αυτιά των θερμόαιμων. Όμως τον είπε αρχαίος άγιος εκφράζοντας το Πνεύμα του Θεού. Ερωτώ όσους προβαίνουν σε ενέργειες που θέτουν σε κίνδυνο την ενότητα της πίστεως αν άκουσαν ποτέ για την αρνητική στάση του γέροντος Πορφυρίου κατά κάθε κίνησης διασάλευσής της, όπως για παράδειγμα κατά των ταραχών που συνέβησαν με το πρόσφατο εκκλησιαστικό της Λάρισας. Προφανώς πολλοί αυταπατώνται ότι η πνευματική τους διάκριση υπερβαίνει εκείνη του μεγάλου αυτού αγίου της εποχής μας. Αλλιώς δεν εξηγείται η στάση τους. Οι άγιοι μάχονταν για θέματα ζωής και όχι για ιδεολογική υποκειμενική «ορθοτόμηση» του λόγου της αληθείας. Προσωπικά πλέον ανήκω στους μετανοούντες για την εν γένει στάση μου στο εκκλησιαστικό της Λάρισας. Επεκτείνοντας κατ’ αντιστοιχίαν στο νεόκοπο «ομολογιακό» εκκλησιαστικό, θεωρώ την εμμονή στην αμαρτία και το λάθος ως ένδειξη εγωισμού και όχι σταθερότητας και καλώ στο τολμηρό βήμα της μετανοίας και της επιστροφής στην εν συνέσει ομόνοια τους ειλικρινώς ενώπιον Θεού ισταμένους. Προτιμώ να χαρακτηρισθώ ρίψασπις ανανήφων από πεπλανημένες πνευματικές οδούς παρά να εμμένω εωσφορικώς σε εξ ιδεολογημάτων εκκλησιολογικώς σαθρές θέσεις με σκοπό να μην αμαυρώσω το κίβδηλο πνευματικό προφίλ μιας διάτρητης αξιοπιστίας και αγωνιστικότητας.

Επανερχόμενος στους εν λόγω νεοομολογητές πρέπει να σημειωθεί πως ανάμεσα τους είναι και πολλά θύματα που παρεσύρθησαν από τις πουριτανικές αυτές εκστρατείες των «καθαρών» στον κυκεώνα ενός αγώνα δίχως διαφαινόμενο αίσιο τέλος. Και φυσικά η ουσία είναι πως πολιτεύονται πλανώντες και πλανώμενοι… Άπαντες όμως, θύτες και θύματα, δανείζονται κατά βούλησιν μεμονωμένα παραδείγματα από τους βίους των αγίων (π.χ. του Θεόδωρου Στουδίτη) και τα προσαρμόζουν στη σύγχρονη πραγματικότητα. Βέβαια πρόκειται για παρερμηνείες και εκλεκτικές ερμηνείες. Γιατί, ας πούμε, αγνοούν την φιλειρηνική εκκλησιολογική στάση του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και εμμένουν στον άγιο Μάρκο τον Ευγενικό; - η αναφορά είναι απλώς ενδεικτική.

Oι ερωτοτροπούντες με το σχίσμα νεοανθενωτικοί ομολογητές, διαπρύσιοι ιεροκήρυκες και συντάκτες νέων συμβόλων πίστεως ας αναλογισθούν τις ιστορικές τους ευθύνες απέναντι στο πολύπαθο εκκλησιαστικό σώμα που αντιμετωπίζει κατά τους εσχάτους χρόνους μας το φοβερότερο (και μάλλον τελευταίο) πειρασμό της μεταχριστιανικής μας εποχής, ενός δηλαδή κόσμου που έχει πλέον απομακρυνθεί σχεδόν εν συνόλω από το Χριστό και την πίστη στο Θεό. Δε μας αρκεί αυτός ο υπαρκτός εχθρός; Πρέπει από πάνω να περιορίσουμε το μήνυμα του περιφρονημένου και απαξιωμένου από τους πάντες ευαγγελίου και να αυτοαπομονωθούμε περιχαρακωμένοι σε κλειστά σχήματα και ολιγάριθμες σέκτες αναξιοπίστου προελεύσεως αυτοπροσδιοριζομένων ως νεοομολογητών πίστεως, αντικείμενοι στην ίδια τη φύση της εκκλησίας που είναι το ζων σώμα του Χριστού, τουτέστιν ουδόλως έχον σχέση με στατικές αντιλήψεις και εσωστρεφείς πρακτικές (το στάσιμο και στατικό άλλωστε ίσον οσονούπω νεκρό και δυσώδες);

Η μόνη πνευματικά ενδεδειγμένη λύση για όλους μας παραμένει η μετάνοια εν ταπεινώσει. Οι επαναστάτες δίχως αιτία ή με εντέχνως κατασκευασμένες αυτοεξαιρούνται από την ασφάλεια της εκκλησιαστικής ζωής περιπλανώμενοι στην οδύσσεια των αυτονομιστικών ταξιδιών τους. Θα μου πείτε, δεν είναι προτιμότερος ο επαινετός πόλεμος από την ειρήνη που χωρίζει από το Θεό; Θα απαντήσω ότι το μόνο που μας χωρίζει από το Θεό είναι η αμαρτία. Αυτήν ποιος πολυγνοιάζεται να την υπερβεί; Μόνο φαρισαϊκές φανφάρες για εχθρούς κατά της ορθοδοξίας- και την αμαρτία, τον όντως όντα εχθρό μας, ούτε που ασχολούμαστε σοβαρά να την καθάρουμε. Εγκαταλείψαμε το «υποκάτω πάσης κτίσεως» πνεύμα της κατά Χριστόν ταπεινώσεως υψώνοντες το λάβαρο της εξέγερσης μαρτυρώντας το εν ημίν ελλοχεύον πνεύμα της αρχομανικής και διδασκαλικής έπαρσης.

Το πιο παράδοξο: οι την κάθαρσιν επαγγελλόμενοι ενίοτε ελέγχονται για τη δική τους ορθοδοξία. Στη σύναξη των ομοφρόνων «αντιοικουμενιστών» που έτυχε να παραστώ, έκπληκτος άκουσα να αμφισβητείται ο γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ! Αδελφοί, «πρώτον καθαρθήναι και είτα καθάραι» κατά Θεολόγον Γρηγόριον.

Αγαπητοί μου πατέρες και αδερφοί που καταχράσθε αυτοβούλως τη θέση και το όνομα παλαιότερων γνησίων ομολογητών της πίστης μας, σας απευθύνω μια καυτή ερώτηση την οποία καλό είναι να μεταφέρετε στο ταμιείον της καρδιάς σας, εκεί που δε χωρούν παίγνια: αν ο κατά σάρκα αδερφός σας πήγαινε στην κόλαση, δεν θα κάνατε το παν να τον σώσετε; Πώς λοιπόν τώρα μιλάτε με τόση ελαφρότητα κατά των ενεργειών της εκκλησίας να επαναγάγει στη μάντρα της τα απολωλότα πρόβατα; Αφήστε το Χριστό να τρέξει και για το ένα χαμένο πρόβατο, όπως ο ίδιος αποκάλυψε εν παραβολή ότι είναι θέλημά Του. Εσείς αρέσκεσθε στην πνευματική σας αυτάρκεια, αισθάνεσθε προφανώς υπεράριθμοι μη έχοντας τον πόθο να ρθουν και άλλοι κοντά σας, όμως μην υπεξαιρείτε τη δεσποτική βούληση που κατά κυριολεξίαν ορέγεται την των πάντων ένωσιν και περί Αυτόν σύναξιν. Εσείς δηλαδή πώς αιτιολογείτε την άρνησή σας στις ενέργειες του Πατριάρχη και των επισκόπων μας; Και τι εν τέλει εστίν η ομολογία σας; Δεν αρκεί το σύμβολο της πίστης μας; Δια τι επομένως και εν ονόματι τίνος θέτετε εαυτόν υπεράνω της εκκλησίας μας και των ποιμένων της; Ποιος σας διόρισε να την υποκαθιστάτε και αντιπροσωπεύετε; Αν γνωρίζατε την ευαισθησία της εκκλησιολογικής συνείδησης των μεγάλων μας αγίων, μάλλον δεν θα τολμούσατε τοιούτου είδους αυθαιρεσίες και ανταρσίες… Εκείνοι οι άγιοι είχαν ως μόνο κίνητρο τη σωτηρία των πεπλανημένων αδερφών μας και ξεκινούσαν κάθε τους πράξη κατόπιν εμπόνου προσευχής και μετά παρέλευσιν πολλών ετών στις ασκητικές κονίστρες. Το δε πιο σημαντικό: κατόπιν θείας πληροφορίας. Υμείς άραγε; Έκαστος ας κρίνει εαυτόν ενώπιον Θεού αν τηρεί τις ως άνω προϋποθέσεις ορθοπραξίας. Αν όχι, ας επιστρέψει στο δρόμο της κατά Θεόν σιωπής. Ο άλλος δρόμος είναι λίαν κρημνώδης προς τον πνευματικό θάνατο, για την αποφυγή του οποίου υποτίθεται ότι κόπτονται όλοι με τις εν λόγω ενέργειές τους. Φοβάμαι όμως ότι πολλοί εξ αυτών αν βλέπανε τον πάπα Ρώμης στον παράδεισο, θα στενοχωριόντουσαν όπως ο μεγάλος αδερφός της παραβολής του ασώτου. Είναι αυτό άραγε το ορθόδοξο ήθος;;;

Εγγίζετε τον Θεόν λόγοις αλλά η καρδιά σας πόρρω απέχει απ΄Αυτού. Δέρετε αέρα, ισχυριζόμενοι ότι δέρετε το διάβολο, πράγμα που έκαναν οι άγιοι, αλλά όχι εσείς…
Το «ορθοδοξείν εστίν αεί σχοινοβατείν». Πόσο εύκολο είναι άραγε να χάσεις την ισορροπία σου…

Λάρισα, 9/12/2009